بررسی روابط همبستگی و تجزیه به مؤلفه های اصلی اسانس و ترکیب های متشکله اسانس در ۱۲ ژنوتیپ رازیانه (foeniculum vulgare mill.)

به منظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیب های متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپ های مختلف گیاه دارویی رازیانه (foeniculum vulgare mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و ترکیب های متشکله اسانس بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی داری میان ژنوتیپ های مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. عملکرد اسانس همبستگی مثبت و معنی داری با صفات عملکرد دانه، درصد اسانس و درصد ترکیب های آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، فنکون و کامفور داشت. چهار مؤلفه اول در تجزیه به مؤلفه های اصلی، 90% از کل واریانس متغیر ها را توجیه کرد. صفات عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیب های آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، گاماترپینن، فنکون، کامفور و ترانس آنتول عمده ترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم، صفات درصد سابینن، بتا-پینن و پارا-سیمن دارای اهمیت بیشتری بودند. در مؤلفه سوم صفات درصد لیمونن و 8،1-سینئول و در مؤلفه چهارم صفات درصد متیل کاویکول و سیس آنتول بیشترین اهمیت را در تبیین این مؤلفه ها دارا بودند. براساس تجزیه خوشه ای، 12 ژنوتیپ مورد بررسی در چهار دسته مختلف قرار گرفتند و اختلاف های چشمگیری به ویژه در عملکرد بذر، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیب های اصلی اسانس ازجمله ترانس آنتول، آلفا-پینن و فنکون در بین گروه ها وجود داشت. بنابراین می توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ های برتر خوشه های مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامه های به نژادی و انتخاب، نسبت به تولید ارقام با اسانس دارای کیفیت مطلوب اقدام نمود.